ULUSAL KURULUŞLARCA DESTEKLENMİŞ PROJELER

  • Endokrin Bozucu Kimyasal Maddelere Kombine Maruziyetin Toksik Etkilerinin Farklı Hücre Hatlarında Değerlendirilmesi: Endoplazmik Retikulum Stresi ve Oksidatif Stres


    Endokrin bozucular, hormonları taklit ederek veya hormonların etkilerini engelleyerek vücudun normal işleyişini bozan sentetik veya doğal kimyasal maddelerdir. Bu maddeler, erkek ve dişilerde esas olarak üreme sistemini etkiler. Ayrıca, büyüme, stres yanıtı, cinsiyet gelişimi, üreme yeteneği, insülin yapımı ve kullanımı ve metabolik hız gibi birçok temel süreci etkiledikleri düşünülmektedir. Bisfenol A (BPA) ve ftalatlar endüstride sıklıkla kullanılan plastizerlerdir. Bu maddelerin endokrin bozucu oldukları ileri sürülmektedir. İnsanlar bu kimyasal maddelere fötal dönem dahil tüm hayatları boyunca farklı yollardan maruz kalmaktadır. Ayrıca, bu kimyasal maddelere maruziyet tek tek değil, bir arada, kombine olarak da gerçekleşmektedir. Literatürde bu maddelerin endokrin bozucu etkilerini gösteren çalışmalar mevcuttur; ancak bir arada veya karışım halinde maruziyetin etkilerinin kapsamlı olarak irdelendiği çalışmaların sınırlı olduğu ve olası istenmeyen etkilerinin altında yatan mekanizmaların yeterince incelenmediği görülmektedir. Bu bilgiler ışığında, sunulan proje BPA ve yaygın kullanıma sahip bir ftalat türevi olan di-2-etilhekzil ftalatın (DEHP) kombine toksik etkilerini farklı hücre hatları [LNCaP hücreleri (insan prostat adenokarsinoma hücre hattı), HepG2 (insan hepatoselüler karsinoma hücre hattı), tiroid kanser hücreleri (tiroid adenokarsinoma hücreleri)] kullanarak belirlemeyi amaçlamaktadır. Proje kapsamında bu maddelerin birarada maruziyetine bağlı oluşabilecek sitotoksik etkileri, oksidatif stres ve endoplazmik retikulum stresi ile oksidan/antioksidan statü üzerindeki etkileri kapsamlı bir şekilde incelenecektir. Ayrıca, bu kimyasal maddelerce oluşturulan apoptoz mekanizması ve DNA hasarı yapıcı etkileri irdelenecektir. Proje sonucunda, bu bileşiklerin toksisitelerinin altında yatan farklı mekanizmaları aydınlatacak bulguların elde edilmesi beklenmektedir. Ayrıca, elde edilen veriler söz konusu bileşikler için farklı düzenleyici kuruluşlara bilimsel katkı sağlayacaktır.

    Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi Araştırma Projesi, Proje No: THD 2017-12882, Proje Yürütücüsü, 2017- devam ediyor



  • Prenatal Bisfenol A ve Ftalat Maruziyetinin Yenidoğanda Üreme Sistemi ve Tiroid Hormonları Üzerine Etkilerinin Değerlendirilmesi


    Endokrin bozucular, hormonların vücuttaki etkisini, kan düzeyini ve/veya sentezini değiştirebilen kimyasal maddelerdir. Son yıllarda endokrin bozucu etkileri üzerinde en çok durulan maddeler arasında ftalatlar ve bisfenol A (BPA) yer almaktadır. Yaygın kullanıma sahip olan bu maddelere plastik malzemeler, besinler, kozmetik ürünler, medikal uygulamalar başta olmak üzere pek çok kaynaktan, yaşamın tüm dönemlerinde maruziyet söz konusudur. Bununla birlikte, çocukluk çağındaki ve özellikle prenatal dönemdeki maruziyetin sonuçlarının çok daha önemli olduğu düşünülmektedir. Bu maddeler üzerindeki araştırmaların çoğu üreme sistemi üzerinde yoğunlaşmıştır. Ancak, tiroid bezi gibi diğer organların da bu kimyasalların endokrin bozucu etkilerine karşı savunmasız olduğunu gösteren çalışmalar bulunmaktadır. Prenatal dönem maruziyetin istenmeyen etkileri üzerindeki insan çalışmaları son derece sınırlıdır. Ülkemizde ise, bu konuda yapılmış herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. Bu bilgiler ışığında planlanan çalışmada, gebe kadınlarda (n=120) gebeliğin birinci ve üçüncü trimesterinde idrar ve plazma BPA düzeyleri ile idrar di(2-etilhekzil)ftalat (DEHP) ve metabolitlerinin (mono(2-etilhekzil) ftalat (MEHP), mono-2-etil-5-okzohekzil ftalat, mono-(3-karboksipropil) ftalat, mono-(2-etil-5-hidroksilhekzil) ftalat [MEHHP]) düzeyleri ve plazma DEHP ve ana metaboliti MEHP düzeylerinin tayin edilmesi; kordon kanında (n=85) ve doğumu takiben yenidoğanlarda (n=85) plazma BPA ile DEHP ve MEHP düzeylerinin saptanması amaçlanmıştır. Ayrıca, yeni doğanlarda tiroid hormonları (tiroid stimule edici hormon, serbest T4, üreme sistemi ile ilişkili hormonlar [estradiol, testosteron, luteinize edici hormon, folikül stimule edici hormon, dihidroepiandrosteron sülfat  ve diğer ilgili parametreler (bebeklerde dış genital yapıların muayenesi; erkek bebeklerde anogenital açıklık, penis boyu, testis hacmi, inmemiş testis tayini (hipospadiyas), kriptoşidizm; kız bebeklerde anorektal uzunluk, pubik kıllanma, hiperpigmentasyon, vajinal kanama ve meme gelişiminin incelenmesi; her iki cinste genital ve meme uçlarında pigmentasyon ve başka malformasyonların araştırılması) tayin edilmiştir. Üreme sistemi ve tiroid hormon düzeylerindeki olası değişiklikler, endokrin bozucu maruziyeti ile ilişkilendirilmiş; bu kimyasalların gebedeki plazma ve idrar düzeyleri ile kordon kanı ve yenidoğan düzeyleri arasındaki korelasyonlar incelenmiştir. Maruziyetin düşük olduğu annelerin bebeklerinde elde edilen bulgular, yüksek maruziyetin söz konusu olduğu bebekler ile karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular prenatal dönemde olası bir endokrin bozucu maruziyetinin tiroid hormon parametrelerini etkileyebileceği hipotezini destekler nitelikte değildir. Ancak, yenidoğanda üreme sistemine ilişkin hormon düzeylerinde (testosteron ve estradiol) ve klinik bulgularda (anorektal uzunluk, penis uzunluğu) maruziyet düzeyine bağlı olarak önemli değişikliklerin olabileceği gözlenmiştir. Bu bulgular, annenin gebeliği öncesinde veya sırasında endokrin bozucu kimyasal maddelere maruziyet düzeyini en aza indirmesi gerektiğini düşündürmektedir.

    TÜBİTAK 1001, 115S477, Proje Yürütücüsü, 2015-2017



  • Prenatal ve Laktasyon Döneminde Bisfenol A ve/veya Di2-etilhekzil Ftalat Maruziyetinin Erkek Üreme Sistemi Üzerine Etkilerinin İncelenmesi


    Bisfenol A (BPA) ve di-2-etil hekzil ftalat (DEHP), plastizer olarak birçok endüstriyel üründe kullanılan ve endokrin bozucu özelliği olduğu bilinen kimyasal maddelerdir. Günümüzde bu kimyasal maddelerin artan kullanımı ile birlikte aynı anda birden fazla kimyasal maddeye maruziyet söz konusudur. Bu kimyasallara gelişim açısından kritik olan prenatal ve erken postnatal dönemde maruziyetin çeşitli mekanizmalarla organların gelişiminde bozukluklar, üreme sorunları, metabolik ve hormonal bozukluklara yol açabileceği düşünülmektedir. Bu dönemde enzim ve savunma sistemleri tam olarak gelişmediği için görülebilecek ters etkilerin daha ciddi olabileceği kaygısı, bu alanda araştırma yapma ihtiyacını artırmaktadır. Yapılması planlanan projede prenatal ve erken postnatal (laktasyon) dönemde BPA ve DEHP’e birarada maruziyetin tekli maruziyet ve kontrol grubuna kıyasla erkek üreme sistemi üzerine etkilerinin ve bu etkilerin altında yatan mekanizmalardan biri olarak oksidatif stress varlığının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Sprague Dawley türü gebe sıçanlar kontrol, BPA, DEHP, BPA ve DEHP olmak üzere dört gruba ayrılarak gebelik ve laktasyon döneminde gavaj yolu ile dozlanacaktır. Dozlama yapılan gebelerin doğan erkek yavruları randomize olarak seçilecek ve erişkin döneme (12.hafta) ulaştıklarında sperm parametreleri, kan üreme hormon düzeyleri, testiküler histopatojik incelemeleri ve apoptoz değerlendrimeleri yapılarak üreme sistemi üzerindeki istenmeyen etkiler saptanacaktır. Ayrıca, testis dokusunda oksidatif stress parametreleri (lipit peroksidasyonu, protein oksidasyonu, glutatyon düzeyleri, oksidatif DNA hasarı) belirlenecektir. Elde edilen bulguların, endokrin bozucu maddelere özellikle yaşamın erken döneminde birarada maruziyetin etkilerinin değerlendirilmesi yönünden önemli katkılar sağlaması beklenmektedir.

    Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi Araştırma Projesi, Proje Yürütücüsü, 2017-2018.



Ulusal Kuruluşlar Tarafından Desteklenen Projeler


  • “Tarım İlaçlarının Nörotoksik Etkileri ve Oksidatif Stres İndükleyici Potansiyelleri Arasındaki İlişkinin Araştırılması”, Hacettepe Üniversitesi Araştırma Fonu, Proje No: 92.03.013.001, Yardımcı Araştırıcı, 1992-1994.
  • “Endemik Guatr Bölgelerinde Selenyum ve İyot Eksikliğinin Araştırılması: Toplumun Selenyum, İyot, Oksidan ve Antioksidan Durumunun Belirlenmesi”, TÜBİTAK, Proje No: SBAG-AYD-115, Yardımcı Araştırıcı, 1996- 1997.
  • “İyot Eksikliğine Bağlı Bozukluklarda Selenyum Eksikliği ve Organizmanın Antioksidan Kapasitesinin Rolünün Araştırılması”, Eczacıbaşı Bilimsel Araştırma ve Ödül Fonu, Yardımcı Araştırıcı, 1998-1999.
  • Selenyum ve İyot Eksikliği Olan Sıçanlarda Tiroid Hormon Metabolizması ve Antioksidan Statü İlişkisinin ve Oksidan Stres İndükleyici Ajanlarının Etkisinin Araştırılması, Hacettepe Üniversitesi Araştırma Fonu, Proje No: 97.02.01001, Yardımcı Araştırıcı, 1997- 1999.
  • “Türkiye’de Besinlerde Halk Sağlığını Tehdit Eden ve Ekonomik Kayıplara Neden Olan Mikotoksin Düzeyleri ile Halk İlaçlarındaki Pestisit Kalıntılarının Değerlendirilmesi ”, Devlet Planlama Teşkilatı, Proje No: 00K 120 220, Yardımcı Araştırıcı, 2000- 2003.
  • “Türkiye’ de Gıdalarda Mikotoksin Düzeylerinin Saptanması ”, Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi Güdümlü Projesi, Proje No: 01G025, Yardımcı Araştırıcı, 2002- 2003.
  • Tiroid Hastaliklarinda Oksidatif DNA Hasari, Antioksidan Savunma Sistemi, Selenyum ve İyot Statüsünün Değerlendirilmesi , Eczacıbaşı Bilimsel Araştırma ve Ödül Fonu, Proje Yürütücüsü, 2002-2004.
  • “Salisilik Asit ve Türevleri Üzerinde Çalışmalar”   Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi Güdümlü Projesi, Proje No: 02G019, Yardımcı Araştırıcı, 2002-2005.
  • Piretroit Grubu İnsektisitlerin İyot ve/veya Selenyum Eksikliği Olan Sıçanlarda Tiroid Hormon Parametreleri, Oksidan/Antioksidan Statü ve Mineral Dağılımı Üzerindeki Etkileri ve Vitamin E’nin Olası Koruyucu Etkisinin İncelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Araştırma Fonu, Proje No: 01.01.301.001, Yardımcı Araştırıcı, 2001-2005.
  • “Türkiye’nin Bazı Bölgelerinde Toprak, Su, Hayvan ve İnsanlarda Selenyum Düzeyleri”   TÜBİTAK Projesi, Yardımcı Araştırıcı, 2003- 2006.
  • “İyot Ve Selenyum Eksikliğinde Ksenobiyotik Metabolize Edici Enzim Aktivitelerinin Araştırılması ”, Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi Destek Projesi, Yardımcı Araştırıcı, 2005- 2006.
  • “Piretroid Grubu İnsektisitlerin Ksenobiyotik Metabolize Edici Enzim Sistemleri Üzerindeki Etkilerinin Vitamin E ile Modülasyonu”,Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi Destek Projesi, 06 D02 301 001, Proje Yürütücüsü, 2006- 2009.
  • “Pubertal Jinekomasti Vakalarında Plazma Fitalat Düzeylerinin Saptanması”, Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi Destek Projesi, 07D06103001, Yardımcı Araştırıcı, 2007- 2008.
  • “Hemodiyaliz hastalarında pteridin yolağının, antioksidan statünün ve okratoksin-A düzeylerinin incelenmesi’, Atatürk Üniversitesi Bilimsel Araştırma Birimi Araştırma Projesi, BAP-2007/223, Yardımcı Araştırıcı, 2007- 2009.
  • “Düşük Sosyoekonomik Düzey İlköğretim Çocuklarında Çinko Desteğinin Tükürük Kortizol ve Amilaz Düzeyi ve Davranış Özellikleri Üzerine Etkisi”, Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi Destek Projesi, 08D12 103 001, Yardımcı Araştırıcı, 2008-2010.
  • Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Tehlikeli Kimyasal Maddelerin Uluslar Arası Standartlara Uygun Güvenli Koşullarda Depolanması Çalışmaları” Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi Alt Yapı Projesi, Yardımcı Araştırıcı, 2008-2011.
  • “Hemodiyaliz Çözeltilerinin Geliştirilmesi: CE Standartlarında Üretim ve Kalite Kontrolü”, Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi (Kapsamlı Proje) Yardımcı Yürütücü, 2008-2011.
  • Over Tümörlü Hastalarda Mangan Süperoksit Dismutaz Aktivitesinin Ve Protein Ekspresyonunun Değerlendirilmesi” TÜBİTAK Hızlı Destek Araştırma projesi, 108S411, Yardımcı Araştırıcı, 2009-2010.
  • Karadeniz, Akdeniz ve İç Anadolu Bölgelerinde Yaşayan İnsanlardaki Bazal Aflatoksin ve Okratoksin Düzeylerinin Saptanması” Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi Araştırma Projesi, 0401301002, Proje Yürütücüsü, 2004-2007.
  • Selenyum eksikliği Olan ve Selenyum Suplemantasyonu Yapılan Sıçanlarda Di-2-(etilhekzil) ftalat (DEHP)’ın Reprodüktif Toksisitesinin İncelenmesi”, Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi Araştırma Projesi, 0701301001 Yardımcı Araştırıcı, 2007-2009.
  • Over Tümörlerinde Oksidan/Antioksidan Statü Değişikliklerinin Değerlendirilmesi”, Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi Destek Projesi, 08D09301001 Yardımcı Araştırıcı, 2008-2010.
  • Amniyosentez Uygulanan Gebe Kadınların Sigara İçmesi ve Sigaraya Maruz Kalmasının Amniotik Sıvıdaki ve Fetal Kord Kanındaki Kotinin Seviyesine ve Yenidoğanın Sağlık Göstergelerine Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi, Proje No:  010 01 401 002, Yardımcı Araştırmacı, 2010-2013.
  • Otizm Spektrum Bozukluklarının tanısında M-CHAT tarama testinin geçerlilik-güvenilirliği, Kayseri'de 18-24 aylık çocuklarda otizm spektrum bozukluklarının sıklığı ve etiyolojide bazı çevresel faktörlerin rolü. Kayseri Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Projesi, Proje ID:348, Yardımcı Araştırmacı, 2012.
  • İdiyopatik Santral Puberte Prekoz ve Prematür Telarş Vakalarinda İdrar Bisfenol A Düzeyleri, Akdeniz Üniversitesi Bilimsel Araştırma Fonu, Yardımcı Araştırıcı, 2015.
  • Neonatal Sepsiste Selenyum/Selenoenzimlerin Rolü ve Oksidan/Antioksidan Statü Değişikliklerinin Belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi Araştırma Projesi, Proje No: 012 D11 301 001. Proje Yürütücüsü; 2012-2015.
  • Mesleki Metal Maruziyetlerinin Toksikolojik Açıdan Değerlendirilmesi”, Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırma Alt Yapı Projesi, Yardımcı Araştırmacı, 2013-
  • HepG2 Hücrelerinde Aroklor 1254’ün Toksik Etkilerinin Değerlendirilmesi ve Kurkuminin Olası Koruyucu Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi Araştırma Projesi, Proje No: 013 D01 301 002, Yardımcı Araştırıcı, 2015-2017.
  • Hacettepe Hastanelerinde İlaç Danışma Hizmetlerinin Sunumu: Kadın Hastalıkları ve Doğum, Yeni Doğan, Geriatri ve Medikal Onkoloji Bölümlerinde Pilot Uygulama, Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi Alt Yapı Projesi, Proje Yürütücüsü, 2014-2016.
  • Prenatal Bisfenol A ve Ftalat Maruziyetinin Yenidoğanda Üreme Sistemi ve Tiroid Hormonları Üzerine Etkilerinin Değerlendirilmesi, TÜBİTAK 1001, 115S477, Proje Yürütücüsü, 2015-2017.
  • Erkek yenidoğanlarda Bisfenol A ve Ftalat Maruziyetinin Genital Sistem Özellikleri ve Hormonlara Etkisi, Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi Araştırma Projesi, Yardımcı Araştırmacı, 2016-
  • Prenatal ve Laktasyon Döneminde Bisfenol A ve/veya Di2-etilhekzil Ftalat Maruziyetinin Erkek Üreme Sistemi Üzerine Etkilerinin İncelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi Araştırma Projesi, Proje Yürütücüsü, 2017-2018.
  • Adolesan Polikistik Over Sendromlu Vakalarda Bisfenol A ve Fitalat Düzeylerinin Incelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi Araştırma Projesi, Proje No: THD 2017-13147, Yardımcı Araştırmacı, 2017-
  • Santral ve Periferal Puberte Prekokslu Çocuklarda Metabolomiks Çalışmaları, Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi Araştırma Projesi, Proje No: THD 2017-14278, Yardımcı Araştırmacı,  2017-
  • Endokrin Bozucu Kimyasal Maddelere Kombine Maruziyetin Toksik Etkilerinin Farklı Hücre Hatlarında Değerlendirilmesi: Endoplazmik Retikulum Stresi ve Oksidatif Stres, Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi Araştırma Projesi, Proje No: THD 2017-12882, Proje Yürütücüsü, 2017-
  • Erzincan Tıbbi ve Aromatik Bitkilerinin Yerel Ekonomiye Kazandırılması, TANAP Seip, Yardımcı Araştırmacı, 2018-    
  • Metabolik Sendromu Olan ve Olmayan Obez Çocuklarda Metabolomik Çalışmaları, TÜBİTAK, Proje Yürütücüsü (Yeni Başvuru)
  • Prenatal Bisfenol A ve/veya Di-2-Etil Hekzil Ftalat Maruziyetinin Nöroendokrin Bozucu Etkilerinin Değerlendirilmesi, Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi Araştırma Projesi, Yardımcı Araştırmacı, 2018
  • Tiroid Hücrelerinde Bisfenol A'nın Toksik Etkileri ve Selenyum Bileşiklerinin Koruyucu Rolünün Değerlendirilmesi, Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi Araştırma Projesi, Yardımcı Araştırmacı, 2018
  • Erken Adölesan ve Adölesan Dönemde Ftalat Maruziyetinin Epigenetik Mekanizmalar ve Metabolik Profil Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi (Yeni Başvuru)
Yandex.Metrica